Het Nederlandse mozaïek aan landschappen staat bol van verrassingen, van de vruchtbare Limburgse wijngaarden tot de wetlands van de Waddenzee. Dwaal door bossen waar nauwelijks paden lopen, ga op safari in de duinen en houd je voeten droog in oer-Hollandse polders. We zetten de 29 mooiste landschappen én de activiteiten om erin te ondernemen op een rij.
BOS | DUINEN | HEIDE | MERGEL | STUWWALLEN | WETLANDS | WIJNGAARDEN
Bos
Lang geleden was ons land één groot bos. De naam Holland is zelfs afkomstig van Holtland: Houtland. Tegenwoordig is Nederland een van de dunstbeboste landen van Europa. Gelderland en Noord-Brabant zijn onze bosrijkste provincies. Dit zijn de vier mooiste bosgebieden van Nederland en de dingen om er te doen:
1. Raak van het pad in Horsterwold, Flevoland
Alleen voor echte avonturiers: verblijf in een hut van Cabiner in Horsterwold. Foto: Marleen Frencken
Bij een verblijf in de zelfvoorzienende hutten van Cabiner kom je niet in een gespreid bedje. Het bedje vinden is al een hele uitdaging, want in het Horsterwold (Flevoland) lopen nauwelijks paden. Het piepjonge maar spectaculair groeiende bos is het grootste loofwoud van Nederland. Wat je er wel vindt is een drijvende cabin op een meertje — alleen bereikbaar per kano — en een natuurgebied voor jou alleen. Vanaf € 231 per nacht.
2. Schuifel over de hoge 'takken' van de Bosbergtoren, Friesland
Geniet van het uitzicht en klim de Bosbergtoren in. Foto: Wierenga Reclame Appelscha
De Bosbergtoren, bovenop het hoogste punt van het Friese vasteland, is de mooiste uitkijktoren van ons land. Het is ook de engste. Schuifel over de ‘takken’ — smalle glazen uitkijkplatforms — van deze 33 meter hoge dennenstam en kijk uit over het Drents-Friese Wold, na de Veluwe het grootste aaneengesloten bosgebied in ons land.
3. Kom buitenspelen in de Veluwse bossen
Hoe wil jij je leven spelen? Het team van 24hBuitenspelen daagt je uit tijdens een mini-retreat in de Veluwse bossen, waar je offline gaat met een programma vol spel, avontuur en reflectie. ’s Avonds ontspan je bij een knisperend kampvuur en je slaapt onder de sterrenhemel (€ 235).
4. Zet je tentje in het bos op Vlieland
Op de natuurkampeerterreinen van Staatsbosbeheer kampeer je midden in unieke natuurgebieden. Zo slaap je op Vlieland tussen de bossen en de duinen, op drie kilometer fietsen van het enige dorp van het eiland. ’s Nachts hoor je hier alleen het geruis van de zee en de wind die door de dennenbomen waait.
Duinen
Er zijn weinig landschappen zo mooi als de duinen, maar meestal mag je er niet komen. De golvende zandheuvels vormen een belangrijke en kwetsbare verdedigingslinie tegen het geweld van de zee. We geven je vijf tips voor een dagje in de duinen, zónder het prikkeldraad te passeren.
5. Wandel door de Limburgse duinen
Maak prachtige wandelingen door het Nationaal Park De Maasduinen. Foto: ANP
Duinen in Limburg? Jazeker! In Nationaal Park De Maasduinen ligt de langste rivierduingordel van Nederland, duizenden jaren geleden ontstaan door opwaaiend dekzand. Inmiddels zijn de meeste duinen begroeid met heide en bos, maar rondom het Reindersmeer — uitgeroepen tot mooiste meer van Nederland — vind je nog volop zandverstuivingen met prachtige vergezichten.
6. Bezoek bunkers in de Zeepeduinen
Ontdek langs de wandelroute in Zeepeduinen verschillende bunkers. Foto: Getty Images
In de Zeepeduinen, aan de westkant van Schouwen-Duiveland, liggen zo’n veertig bunkers uit de Tweede Wereldoorlog. De blokken beton waren onderdeel van de Atlantikwall, een 5.000 kilometer lange kustverdedigingslinie die van de Pyreneeën tot de Noordkaap liep. Hiermee wilden de Duitsers een geallieerde invasie voorkomen. Volg de rode wandelroute vanuit Burgh-Haamstede (5,5 kilometer) naar de Walvisbunker, waar een trap naar een plateau bovenop de enorme bunker leidt. De Duitsers voerden er het bevel over alle verdedigingswerken op het Zeeuwse eiland. Een goed gekozen plek: vanaf hier kijk je uit over het omringende duinlandschap. De vele kleinere bunkers bieden nog altijd bescherming, nu voor overwinterende vleermuizen zoals zeldzame franjestaarten en baardvleermuizen. In de zomermaanden organiseert Natuurmonumenten bunkerexcursies.
7. Fiets door de Kop van Goeree
Geniet van de rust en stilte om je heen. Foto: ANP
Op het eiland Goeree-Overflakkee in Zuid-Holland ligt een uitgestrekt duingebied met stuifduinen, slikken en brede zandstranden. De mountainbikeroute Kop van Goeree (31,5 kilometer) voert vanuit Ouddorp door het prachtige duinlandschap van de Kwade Hoek en vervolgens door de natuurgebieden Roggebos en Scheelhoekbos.
8. Spot winsenten in Nationaal Park Zuid-Kennemerland
Wisenten in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Foto: ANP
Voor bizons in het wild hoef je heus niet naar Amerika. De wisent — ook bekend als Europese bizon — is op diverse plekken in de Nederlandse natuur geherintroduceerd, bijvoorbeeld in Nationaal Park Zuid-Kennemerland in Noord-Holland. Vanaf het Bezoekerscentrum loop je naar het twee kilometer verderop gelegen Wisentuitkijkpunt. Hier heb je uitzicht op het grootste duinmeer in het Kraansvlak, waar de wisenten zich op warme zomerdagen graag laten zien. Tussen 13 september en 1 maart kun je ook het vier kilometer lange Wisentenpad lopen (gele route). Tijdens het vogelbroedseizoen is het pad gesloten voor wandelaars.
9. Zie ze vliegen op Ameland
't Oerd op Ameland. Foto: Getty Images
’t Oerd is de ruigste plek op Ameland. Het natuurgebied staat in open verbinding met de zee en stroomt daardoor regelmatig onder water. In de duinvalleien leven blauwe en bruine kiekendieven, eidereenden, lepelaars, wulpen, kluten, visdieven, grutto’s en strandlopers. De beste plek om deze vogels te spotten is het hoogste duin van Ameland, de 24 meter hoge Oerdblinkert. Hier kijk je uit over de hele Waddenzee en kun je Schiermonnikoog zien liggen. Let op: bij extreem hoog water is het gebied niet begaanbaar.
Heide
Tussen half augustus en half september is er geen siertuin die tegen onze prachtig paarse heidevelden op kan. Toch heeft de heide wel wat van een tuin. Het is een cultuurlandschap dat in de Middeleeuwen ontstond, door bossen te kappen om er landbouwgrond van te maken. Heidegebieden vormen een tussenstadium van de natuur: doe er niets aan en er ontstaat vanzelf bos. Om deze natuurlijke tuin — met tal van bijzondere planten en diersoorten — te behouden, grazen er schapen op en wordt er af en toe een stuk afgeplagd.
10. Kies uit acht provincies voor je favoriete stukje heide
Een stukje kwetsbare natuur: het Goois Natuurreservaat. Foto: Getty Images
Iedereen kent de Veluwe en de Loonse en Drunense Duinen, maar heide vind je in maar liefst acht provincies. Verschillende minder bekende heidegebieden zijn een bezoekje waard, zoals de Hatertse en Overasseltse Vennen in de buurt van Nijmegen, of de brede duinvalleien van de Bollekamer op Texel. Het Mantingerveld in Drenthe is een jeneverbesreservaat met aan de randen natuurinclusieve landbouw van rogge- en boekweitakkertjes. Zelfs in de drukste delen van het land vind je heide: het Goois Natuurreservaat in Noord-Holland is een stukje kwetsbare natuur in de dichtbevolkte Randstad.
11. Bezoek Radio Kootwijk op de Veluwse heide
Architectuur midden in de natuur, Radio Kootwijk. Foto: Henk Vanetie
Heide, zandverstuivingen en … een betonnen kathedraal? Uitgerekend op de Veluwe, een van de weinige plekken in Nederland waar je het soms zonder mobiel bereik moet stellen, staat het zendstation dat ons land met de voormalige koloniën in Nederlands-Indië verbond. Voor elf gulden per minuut — omgerekend naar huidige prijzen een dikke honderd euro – kon je via Radio Kootwijk naar de andere kant van de wereld bellen. Het markante gebouw in artdeco-stijl was een eerbetoon aan de technologische vooruitgang en het vernuft van het menselijk brein. In de meeste schoolvakanties is Radio Kootwijk opengesteld voor publiek. Nog mooier is het om de betonnen kolos tijdens een volle maanwandeling te bezoeken.
Mergel
Glooiende heuvels, planten en diersoorten die je verder nergens in Nederland vindt en vaak nét een graadje warmer: het komt Zuid-Limburg allemaal aanwaaien. Soms zelfs letterlijk, zoals bij löss. De geelrode en bijzonder vruchtbare grondsoort werd tijdens de laatste ijstijd door poolwinden landinwaarts geblazen, tot het als een deken over de Limburgse heuvels neerdaalde. Geen wonder dat de eerste landbouwers van ons land zich juist hier vestigden. Vrijwel alles groeit en bloeit op löss en dat proef je terug in de deze vier verrukkelijke Zuid-Limburgse streekproducten.
12. Haal lekkers bij de bierbron van Alfa en Gulpener, Limburg
Een brouwerij op steenworp afstand. Foto: Chantal Arnts
Als enige bier in Nederland wordt Alfa met natuurzuiver bronwater gebrouwen. Het water wordt door krijt- en mergellagen gefilterd en is daardoor zo zuiver dat het rechtstreeks de brouwketel in mag. Ook Gulpener hoeft de beste ingrediënten niet ver te zoeken. Op een gezamenlijk stuk landbouwgrond verbouwen lokale boeren gerst, tarwe, rogge en spelt. De milieuvriendelijk hop wordt op een steenworp van de brouwerij verbouwd.